اهمّيّت تاريخ زندگى امام حسين (عليه السلام) كه به صورت يكى از شورانگيزترين حماسه‏هاى تاريخ بشريّت درآمده، نه تنها از اين نظر است كه‏ همه ساله نيرومندترين امواج احساسات ميليون‏ها انسان را در اطراف خود بر مى‏انگيزد و مراسمى پرشورتر از هر مراسم ديگر به وجود مى‏آورد، بلكه اهمّيّت آن بيشتر از اين جهت است كه: هيچ‏گونه «محرّكى» جز عواطف پاك دينى و انسانى و مردمى ندارد و اين تظاهرات پر شكوه كه به خاطر بزرگداشت اين حادثه تاريخى انجام مى‏گيرد، نيازمند هيچ مقدّمه چينى و فعّاليّت‏هاى تبليغاتى نيست و ازاين جهت در نوع خود بى‏نظير است.
اغلب ما اين حقيقت را مى‏دانيم، ولى نكته‏اى كه براى بسيارى (به خصوص متفكّران غير اسلامى) هنوز به درستى روشن نشده و همچنان به صورت معمّايى در نظر آنها باقى مانده اين است كه:
چرا اين قدر به اين حادثه تاريخى كه از نظر «كمّيّت و كيفيّت» مشابه فراوان دارد، اهمّيّت داده مى‏شود؟ چرا مراسم بزرگداشت اين خاطره هر سال پرشكوه‏تر و پرهيجان‏تر از سال پيش، برگزار مى‏گردد؟
چرا امروز كه از «حزب اموى‏» و دار و دسته آنها اثرى نيست و قهرمانان اين حادثه مى‏بايست فراموش شده باشند، حادثه كربلا رنگ ابديّت به خود گرفته است؟!
پاسخ اين سؤال را بايد در لابه‏لاى انگيزه‏هاى اصلى اين انقلاب جستجو كرد، ما تصوّر مى‏كنيم تجزيه و تحليل اين مسأله براى كسانى كه از تاريخ اسلام آگاهى دارند چندان‏پيچيده و مشكل نيست.
به عبارت روشن‏تر حادثه خونين كربلا نمودارى از جنگ دو رقيب سياسى بر سر بدست آوردن كرسى زمامدارى يا املاك و سرزمين‏ها صورت نگرفته.
همچنين اين حادثه از انفجار كينه‏هاى دو طايفه متخاصم كه بر سر امتيازات قبيله‏اى در مى‏گيرد، سرچشمه نگرفته است.
اين حادثه در واقع صحنه روشنى از مبارزه دو مكتب فردى و عقيده‏اى است‏ كه آتش فروزان آن، در طول تاريخ پر ماجراى بشريّت، از دورترين زمانها تا امروز، هرگز خاموش نشده است، اين مبارزه ادامه مبارزه تمام پيامبران و مردان اصلاح‏طلب جهان، و به تعبير ديگر ادامه جنگ‏هاى «بدر و احزاب‏» بود.
همه مى‏دانيم هنگامى كه پيامبر اسلام( صلى الله عليه و آله) به عنوان رهبر يك انقلاب فكرى و اجتماعى، براى نجات بشريّت از انواع بت پرستى و خرافات، و آزادى انسان‏ها از چنگال جهل وبيدادگرى قيام كرد و قشرهاى ستمديده و حق‏طلبى را كه مهمترين عناصر تحوّل بودند، به گرد خود جمع نمود، در اين موقع مخالفان اين نهضت اصلاحى كه در رأس آنها ثروتمندان بت پرست و رباخوار مكّه بودند، صفوف خود را فشرده ساخته، براى خاموش كردن اين ندا، تمام نيروهاى خود را به كار گرفتند، و ابتكار اين تلاش‏هاى ضدّ اسلامى در دست «حزب اموى‏» و سرپرست آنها ابوسفيان‏ بود.
ولى در پايان كار، در برابر عظمت و نفوذ خيره كننده اسلام به زانو درآمده، سازمانشان به كلّى از هم پاشيد.
بديهى است اين از هم پاشيدن‏ به معناى‏ ريشه كن شدن‏ و نابودى آنها نبود، بلكه نقطه عطفى در زندگى آنها محسوب مى‏شد، يعنى فعّاليّت‏هاى ضدّ اسلامى صريح و آشكار خود را به فعّاليّت‏هاى پشت پرده و تدريجى- كه برنامه هر دشمن لجوج، ضعيف و شكست‏خورده‏اى است- تبديل نموده و در انتظار فرصت بودند.
بنى‏اميّه‏ پس از رحلت پيامبر ( صلى الله عليه و آله) براى ايجاد يك‏ جنبش ارتجاعى‏ و سوق مردم به دوران قبل از اسلام، كوشيدند كه در دستگاه رهبرى اسلامى نفوذ پيدا كنند، و هر قدر مسلمانان از زمان پيامبر ( صلى الله عليه و آله) دورتر مى‏افتادند، زمينه را مساعدتر مى‏ديدند.
به خصوص پاره‏اى از «سنّت‏هاى جاهليّت‏» كه به دست غير بنى‏اميّه بر اثر علل گوناگونى احيا گرديد، زمينه را براى يك «قيام جاهلى‏» آماده ساخت.
از جمله اين‏كه:
1- مسأله‏ نژاد پرستى‏ كه اسلام خطّ قرمز روى آن كشيده بود دوباره به دست بعضى از خلفا زنده شد و نژاد «عرب» برترى خاصّى بر «موالى» (غير عرب) يافتند.
2- تبعيض‏هاى گوناگون‏ كه با روح اسلام به هيچ وجه سازگار نبود، آشكار گشت و«بيت المال» كه در زمان پيامبر ( صلى الله عليه و آله) به طور مساوى در ميان مسلمانان تقسيم مى‏شد، به صورت ديگرى در آمد و امتيازات بى‏موردى به عدّه‏اى داده شد و امتيازات طبقاتى بار ديگر احيا گرديد.
3- پست‏ها و مقامات‏ كه در زمان پيامبر( صلى الله عليه و آله) بر اساس لياقت و ارزش علمى، اخلاقى و معنوى به افراد داده مى‏شد، به صورت قوم و خويش بازى درآمد، و در ميان اقوام و بستگان بعضى از خلفا تقسيم شد.
مقارن همين اوضاع و احوال، فرزند ابوسفيان، «معاويه‏» به دستگاه حكومت اسلامى راه يافت و به زمامدارى يكى از حسّاس‏ترين مناطق اسلام (شام) رسيد و از اين‏جا با دستيارى باقيمانده احزاب جاهليّت، زمينه را براى قبضه كردن حكومت اسلام‏ و احياى همه سنّت‏هاى جاهليّت‏ هموار ساخت.
اين موج به قدرى شديد بود كه‏ پاك مردى‏مانند على عليه السلام‏ را در تمام دوران خلافت نيز به خود مشغول ساخت.
***
قيافه اين جنبش ضدّ اسلامى به قدرى آشكار بود كه رهبرى‏كنندگان آن نيز نمى‏توانستند آن را مكتوم دارند.
اگر ابوسفيان‏ در آن جمله عجيب تاريخى خود هنگام انتقال خلافت به بنى‏اميّه و بنى‏مروان با وقاحت تمام مى‏گويد:
«هان اى بنى‏اميّه! بكوشيد و گوى زمامدارى را از ميدان برباييد (و به يكديگر پاس دهيد)؛ سوگند به آنچه من به آن سوگند ياد مى‏كنم بهشت و دوزخى در كار نيست! (و قيام محمّد يك جنبش سياسى بوده است)».
و يا اگر «معاويه» هنگام تسلّط بر عراق در خطبه خود در كوفه مى‏گويد:
«من براى اين نيامده‏ام كه شما نماز بخوانيد و روزه بگيريد، من آمده‏ام بر شما
حكومت كنم؛ هر كس با من مخالفت ورزد او را نابود خواهم كرد!».
و اگر يزيد هنگام مشاهده سرهاى آزاد مردانى كه در كربلا شربت شهادت نوشيدند، مى‏گويد:
«اى كاش نياكان من كه در ميدان بدر كشته شدند، در اين‏جا بودند و منظره انتقام گرفتن مرا از بنى‏هاشم مشاهده مى‏كردند …!».
همه اينها شواهد گويايى بر ماهيّت اين جنبش «ارتجاعى و ضدّ اسلامى‏» بود و هر قدر پيش‏تر مى‏رفت، بى‏پرده‏تر و حادتر مى‏شد.
***
آيا امام حسين (عليه السلام) در برابر اين خطر بزرگ كه اسلام عزيز را تهديد مى‏كرد و در زمان «يزيد» به اوج خود رسيده بود، مى‏توانست سكوت كند و خاموش بنشيند؟ آيا خدا و پيامبر و دامن‏هاى پاكى كه او را پرورش داده بودند، مى‏پسنديدند؟
آيا او نبايد با يك فداكارى فوق العاده و از خودگذشتگى مطلق، سكوت مرگبارى را كه بر جامعه اسلامى سايه افكنده بود، درهم شكسته و قيافه شوم اين‏ نهضت جاهلى‏ را از پشت پرده‏هاى تبليغاتى «بنى‏اميّه» آشكار ساخته و با خون پاك خود، سطور درخشانى بر پيشانى تاريخ اسلام بنويسد كه براى آينده، حماسه‏اى جاويد و پرشور باشد؟
آرى حسين (عليه السلام) اين كار را كرد و رسالت بزرگ و تاريخى خود را در برابر اسلام انجام داد، و مسير تاريخ اسلام را عوض نمود. او توطئه‏هاى ضدّ اسلامى حزب اموى را در هم كوبيد و آخرين تلاش‏هاى ظالمانه آنها را خنثى كرد.
اين است چهره حقيقى قيام حسين( عليه السلام)‏ و از اين‏جا روشن مى‏شود كه چرا نام و تاريخ امام حسين (عليه السلام) هرگز فراموش نمى‏شود. او متعلّق به يك عصر و يك قرن و يك زمان نبوده، بلكه او و هدفش جاودانى است.
او در راه حقّ و عدالت و آزادگى، در راه خدا و اسلام، در راه نجات انسان‏ها و احياى ارزش‏هاى مردمى، شربت شهادت نوشيد؛ آيا اين مفاهيم هيچ‏گاه كهنه و فراموش مى‏گردد؟
نه … هرگز …!