عجيب اينكه حتّىَ بعضى از درس خوانده‏ها گاهى مى‏پرسند: آيا از نظر شما كار امام حسين (عليه السلام) كار عقلايى بوده است كه خودش را با دست خودش به دامن آنچنان بلايى بيفكند كه هم خود و فرزندانش كشته شوند و هم زنان و كودكانش به دست دشمنان اسير گردند؟! اين كار اوّلًا خلاف عقل است و ثانياً خلاف گفته‏ى قرآن است كه مى‏فرمايد:
«… لا تُلْقُوا بِأيْدِيكُمْ إلَى التَّهْلُكَهِ …؛ … خودتان را با دست خودتان به هلاكت نيفكنيد …».
اينگونه شبهات در اذهان از آن نظر پيدا مى‏شود كه معناى دين و حقيقت آن را نفهميده‏اند و پى به معناى امام و موقعيّت او در عالم انسان نبرده‏اند. ما مى‏پرسيم: آيا حكم عقل اين نيست كه انسان بايد متاع كم ارزش را فداى متاع پر ارزش كند؟ اگرامر دائر بر اين شد كه يا بايد ده ميليون تومان پول بدهيد يا يك خانه‏ى دويست ميليونى شما را بگيرند؛ بديهى است كه پول را مى‏دهيد و خانه را نگه مى‏داريد و اگر طورى شد كه يا بايد خانه را بدهيد يا خودتان كشته شويد باز خانه را مى‏دهيد و جان خود را حفظ مى‏كنيد.
حال اگر متاعى به مراتب گرانبهاتر از جان شناختيد آيا حكم عقل اين نيست كه جان را بدهيد و آن متاع عالى‏تر را نگه داريد؟ اينجا جاى تفكّر و درك و فهم است كه انسان بايد بينديشد و اين حقيقت را دريابد كه زندگى دنيوى يك حيات موقّت پايان پذير است و پس از مرگ و بيرون رفتن از دنيا؛ حيات ابدى و زندگى جاودانى انسان آغاز مى‏گردد و خوشى آن حيات در دنيا و از طريق دين بايد تأمين بشود. پس دين و آيين آسمانى اسلام تنها سرمايه‏ى حيات ابدى انسان در عالم پس از مرگ است. حال از عقل مى‏پرسيم: آيا دل به اين حيات موقّت در دنيا ببندم و پس از مرگ گرفتار عذاب دائم بشوم يا در راه حفظ دين كه سرمايه‏ى حيات ابدى من است دل از اين حيات موقّت بركنم و پس از مرگ به حيات ابدى و سعادت جاودان نائل گردم؟
بديهى است كه عقل سليم مى‏گويد: حيات موقّت را بده وحيات مؤبّد را به دست آور. اين جمله‏ى پر نور را كه ارشاد به همين حكم عقل مى‏كند از مولايمان امام اميرالمؤمنين (عليه السلام) بشنويم:
(إذا حَضَرَتْ بَلِيَّهٌ فَاجْعَلوُا امْوالَكُم دُونَ انْفُسِكُمْ وَ اذا نَزَلَتْ نازِلَهٌ فَاجْعَلوُا انْفُسَكُمْ دُونَ دينِكُم ؛ وقتى بليّه‏اى پيش آمد [كه يا بايد مال بدهيد يا جان‏] مالتان را فداى جانتان قرار دهيد و اگر حادثه‏اى پيش آمد [كه يا بايد جان بدهيد يا دين‏] جانتان را فداى دينتان سازيد».
«وَ اعْلَمُوا انَّ الْهالِكَ مَنْ هَلَكَ دينُهُ وُ الْحَريبُ مَنْ حُرِبَ دينُهُ ؛ و بدانيد كه تباه شده كسى است كه دينش تباه شده و غارت‏زده كسى است كه دينش غارت شده است».
مشكل اصلى بسيارى از ما مردم همين است كه حقيقت انسان و حيات انسانى را نشناخته‏ايم و نفهميده‏ايم كه انسان كيست و حيات انسانى چيست؟ انسان آن موجود متفكّر عاقلى است كه مبدأ و منتهاى عالم را شناخته و باور كرده كه حيات حقيقى او پس از مرگ آغاز مى‏شود و راه رسيدن به آن حيات حقيقى ابدى نيز جز تبعيّت از دستورات دين نمى‏باشد و لذا به حكم عقل «انسان عاقل» كسى است كه حيات موقّت و زودگذر دنيوى را فداى حيات مؤبّد و پايان‏ناپذير اخروى بنمايد يعنى همان كار را كه امام حسين (عليه السلام) وياران وفادارش كرده‏اند و فرموده است:
«فَانّى لا ارَى الْمَوْتَ الّا سَعادَهً وَ لا الْحَياهَ مَعَ الْظالِمينَ الّابَرَماً ؛ حقيقت آن‏كه من مرگ [در راه حفظ اساس دين‏] را جز سعادت و خوشبختى نمى‏بينم و زندگى با ستمگران را جز ملامت و افسردگى نمى‏يابم».
اين معناى رشد عقلى است كه ما بايد از عاشورا و عزاداريهاى خود تحصيل كنيم وگرنه تحرّك احساس و عاطفه‏ى زودگذرى بيش نخواهد بود و نتيجه‏ى عقلانى ارزشمندى نخواهد داشت .